fbpx

Zelfcompassie en individuatie als spirituele opdracht

Door Hans Knibbe, oprichter van de School voor Zijnsoriëntatie.

In deze korte blog wijs ik op het belang van het psychologische dieptewerk dat een belangrijk en kenmerkend onderdeel is van Zijnsoriëntatie.

Zowel in de traditioneel boeddhistische beoefening van compassie, als in de Zijnsgeoriënteerde benadering begint de beoefening bij compassie naar jezelf, de zogenaamde ‘zelfcompassie’. In Zijnsoriëntatie krijgt die zelfcompassie verder vorm door precieze en open aandacht te geven aan de ‘lege plekken’ in de psyche. Wat wordt zowel door het strategisch zelf als het teruggetrokken zelf vermeden? Waar wijzen het streven en het vermijden van weg? Wat gebeurt er als je die plek binnengaat[i]?

[i] In het boek ‘gezonde zelfliefde’ beschrijf ik de wijze waarop men verlichte compassie kan opwekken en hoe men dit kan toepassen op jezelf en problematische levenssituaties.

Zelfcompassie door bij jouw lege plekken te zijn en te blijven
Dit onderzoek is moeilijk, omdat de defensies op dit punt massief en grotendeels onbewust zijn. Maar als je aanwezig kan blijven op de lege plekken, de plekken waar vroeger geen overkant was, en je daardoor ook geen zelf kon ontwikkelen, blijken dit bijzonder rijke, intieme plekken te zijn. Het zijn plekken waar jouw Zijnskwaliteiten gemakkelijk verschijnen, juist omdat ze nog niet gefixeerd en gestold zijn in een duale structuur. Als je bij de lege plekken kunt zijn op een niet-manipulatieve manier, ontstaat er vroeg of laat een rijke presentie van Zijn. Er ontstaat een manier van Zijn die heel ruim en heel persoonlijk tegelijk is. Zowel intiem als non-duaal.

Deze benadering verenigt de meditatieve houding van niet-doen, met de afdaling naar je psychologische leegte. Daar komen de spirituele visie en het psychologische werk samen.

Stil staan bij de leegtes in jezelf is een vorm van compassie
Het betrekken van psychologisch werk op het pad van verlichting, het in contact komen met de lege plekken, waar je een sterke persoonlijke presentie gaat ervaren, is een moderne, westerse toevoeging aan het pad. Als modern westers mens hebben wij in het Westen een mogelijkheid tot individuatie. Maar om ons leven vruchtbaar te laten zijn, hebben we ook een opdracht tot individuatie. Je kunt jezelf niet overslaan. Je kunt je rot oefenen op welke meditatie dan ook, jezelf leeg geven in je poging het lijden van anderen te verlichten, maar als je jouw lege plekken niet openlegt, erbij weet te zijn en ze laat uitvouwen tot kwaliteiten, dan blijft jouw leven onvervuld en ben je niet optimaal aanwezig bij de ander.

Als spiritueel zicht en psychologisch dieptewerk bij elkaar komen, ontdek je wie je bent. Je komt letterlijk ‘tot jezelf’. Het spirituele werk is menselijk geworden, het psychologische werk is spiritueel geworden. Jouw persoonlijke presentie, jouw vorm die je ontdekt op de lege plekken is een weldaad voor jezelf en voor je omgeving. Je bent op dat punt weer bereikbaar geworden voor je naasten. Je geeft nu je eigen kleur aan het web van het bestaan en bent in die zin, zonder dat je je strategisch inspant, bijdragend. Je bent daarin een voorbeeld voor iedereen die zich heeft verloren in de ontwortelende gedrevenheid van het ‘strategisch zelf’. Je bent moedig geweest, je hebt dood durven gaan en bent herboren als je Zelf.

In die zin is jouw stil durven staan bij de leegtes in jezelf een vorm van compassie, niet alleen naar jezelf, maar naar alle mensen. Maar dit kan alleen gebeuren als we keer op keer, als begeleider en als student bereid zijn de gewoonten van de strategisch zelf-teruggetrokken zelf splitsing te doorzien, los te laten, te voelen wat we hebben ontweken, en dit laten transformeren tot Rijkdom in de ruimte van Zijn.

Nieuwe ontwikkeling in spiritualiteit
Dat is een nieuwe ontwikkeling in spiritualiteit, omdat het psychologische dieptewerk ook pas jong is en dus nooit zo uitdrukkelijk meegenomen is als onderdeel van de traditionele spirituele paden. En het is ook nieuw in psychologische begeleiding om de heelheid van mensen als uitgangspunt te nemen en de helende kracht daarvan het belangrijkste ingrediënt van de benadering te laten zijn.
Zijnsoriëntatie loopt hierin voorop. Mijn diepe wens is dat het pionierswerk van Zijnsoriëntatie meer gemeengoed gaat worden.

Wil je meer lezen over dit onderwerp dan raden we je het boek Gezonde zelfliefde aan. Daarnaast geven onze leraren in het land cursussen over dit onderwerp op meerdere plaatsen in Nederland, zie eventueel deze link.

Blijf op de hoogte en meld je aan voor onze nieuwsbrief. Deze verschijnt 5x per jaar.